Fosfor jest pierwiastkiem powszechnie występującym w materii organicznej. Występuje w organizmach wszystkich zwierząt, głównie w tkance kostnej, a także w roślinach. Występuje także ściekach. Dlaczego redukowanie go jest tak ważne?
Fosfor w ściekach występuje w postaci ortofosforanów, polifosforanów i fosforu organicznie związanego, w zawiesinie lub formie rozpuszczonej. Najwięcej tych substancji pochodzi z detergentów i środków czystości. Jego stężenie w ściekach surowych mieści się zazwyczaj w przedziale od kilkunastu do kilkudziesięciu mg/litr, czyli sporo ponad dopuszczalną wartość, jaką jest 5 mg/l.
Związki fosforu występują naturalnie w przyrodzie i nie są toksyczne, jednak ich wysokie stężenie w wodzie może powodować eutrofizację, czyli nadmierny rozwój mikroorganizmów takich jak glony. Obumieranie glonów z kolei związane jest z dużym zużyciem tlenu rozpuszczonego w wodzie, co ma niekorzystny wpływ na inne organizmy, na przykład ryby. Podsumowując, duże stężenie fosforu w wodzie zaburza naturalną równowagę chemiczną zbiorników wodnych i ich ekosystemy. Dlatego tak istotna jest redukcja fosforu w ściekach do poziomu dopuszczalnego przez przepisy.
Zawartość fosforu w ściekach jest bardzo zróżnicowana, a możliwości jego redukcji uzależnione od typu oczyszczalni. Zarówno niewielkie oczyszczalnie przydomowe, które buduje się ze zbiorników wielokomorowych na ścieki, jak i duże oczyszczalnie ścieków, przeprowadzają oczyszczanie mechaniczne oraz kilkuetapową neutralizację zanieczyszczeń przy pomocy różnego rodzaju filtrów i metod biologicznych.
Klasycznym sposobem na redukcję fosforu było do niedawna jego chemiczne strącanie, nie zawsze pozwalające na osiągnięcie dozwolonego poziomu. Najczęściej ten cel osiąga się poprzez łączenie kilku metod, na przykład utlenianie chemiczne oraz anaerobową biodegradację związków organicznych zawierających fosfor. Wykorzystywane są na przykład bakterie z grupy Acinetobacter i Arthrobacter, które mają zdolność magazynowania dużych ilości fosforu w swoich organizmach.
Zazwyczaj redukcję fosforu przeprowadza się w kilku etapach. Chemiczne usuwanie fosforu przeprowadza się poprzez strącanie (mieszanie czynnika strącającego, na przykład siarczanu żelaza, siarczanu glinu albo wapna), koagulację (poprzez mechanizm neutralizacji ładunków powierzchniowych cząstek i tworzenia wodorotlenków), flokulację (proces łączenia się drobnych cząstek w większe koagulaty) i separację cząstek stałych.
Metody chemicznego strącania fosforu są stosowane często jako uzupełnienie metod biologicznych. Są to metody stosunkowo niedrogie, a jednocześnie mocno podwyższające efektywność usuwania fosforu oraz innych procesów prowadzonych w oczyszczalni. Poprawia m.in. indeks osadu oraz sedymentację po reaktorach biologicznych. Wciąż trwają także prace nad udoskonaleniem metod redukcji fosforu.
Zobacz również: Czy budowa oczyszczalni przydomowej wymaga pozwolenia?